احمد بن علی بن ابی‌طالب طبرسیگرچه سال ولادت و وفات ابو منصور طبرسی دقیقاً مشخص نیست، امّا مسلّم است که او از علمای قرن ششم هجری و معاصر امین الاسلام طبرسی مؤلّف تفسیر مجمع البیان (م ۵۴۸ ق) بوده است و هر دو از مشایخ ابن شهر آشوب مازندرانی (م ۵۸۸ق) می باشند. پس بدون شک ابو منصور طبرسی صاحب احتجاج، شخصیتی غیر از امین الاسلام طبرسی صاحب مجمع البیان است. احتمال وحدت آنها بطور قطع مردود است و عده ای که اینها را یکی دانسته اند، به خطا رفته اند. اکثر صاحبان خبر و اندیشه ابو منصور را فقیه با فضیلتی دانسته اند و او را در زمرة فقهای نامدار عصر خویش، نام برده اند. ۱ - نسبتطبرسی را بسیاری از بزرگان منسوب به طبرستان مازندران دانسته‌اند. در مقابل نیز عده‌ای او را منسوب به طبریش (که معرب تفرش است) دانسته‌اند. تفرش منطقه‌ای نزدیک قم است که در تاریخ قم نیز شرح حال این منطقه ذکر شده است. این قول به نظر صحیح است به دلایلی از جمله: ۱- منسوب به طبرستان طبری است نه طبرسی، مانند محمد بن جریر طبری و... ۲- بیهقی در تاریخ بیهق وقتی سخن از امین الاسلام طبرسی به میان می‌آورد او را منسوب به تفرش از نواحی قم می‌داند و با توجه به معاصر بودن امین الاسلام و بیهقی و آشنایی نزدیک این دو نفر، کلام بیهقی مقدم بر دیگران است. ۲ - طبقهگرچه سال ولادت و وفات ابو منصور طبرسی دقیقا مشخص نیست؛ اما مسلم است که او از علمای قرن ششم هجری و معاصر امین الاسلام طبرسی، مؤلف «مجمع البیان» و متوفای ۵۴۸ هجری است و هر دو از مشایخ ابن شهر آشوب مازندرانی م ۵۸۸ هجری می‌باشند. ۳ - اشتراکاطلاق طبرسی بر تعداد زیادی از علمای متقدم و متاخر می‌شود که معروفترین آنها عبارتند از: ۱- ابو منصور طبرسی صاحب کتاب احتجاج و از علمای قرن ششم هجری ۲- امین الاسلام فضل بن حسن طبرسی، مؤلف «مجمع البیان» ۳- فرزند امین الاسلام، حسن بن فضل بن حسن طبرسی مؤلف «مکارم الاخلاق» ۴- علی بن حسن بن فضل، نوه امین الاسلام و مؤلف کتاب «مشکاة الانوار» پس بدون شک ابو منصور طبرسی صاحب احتجاج، شخصیتی غیر از امین الاسلام طبرسی صاحب «مجمع البیان» است؛ گرچه هر دو معاصر بوده‌اند و هر دو از مشایخ ابن شهر آشوب هستند، اما احتمال وحدت آن دو مردود است. اساتید و شاگردان ۴ - استادانآنچه از اساتید ابو منصور طبرسی در اختیار ماست تنها «ابو جعفر، مهدی بن ابی حرب حسینی مرعشی» می‌باشد، که طبرسی نام او را در اسناد روایاتش ذکر کرده است. ۵ - شاگردانرشید الدین محمد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی. از شاگردان طبرسی هم تنها نام ابن شهر آشوب مازندرانی را می‌دانیم که متوفای ۵۸۸ هجری است. ۶ - تألیفاتتاج الموالید تاریخ الائمه فضل الزهراء الکافی فی الفقه کتاب الصلاة مفاخر الطالبیّه الاحتجاج ۷ - عناوین مرتبطالإحتجاج علی أهل اللجاج (کتاب) ۸ - منبعسایت راسخون نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |